අද(30) රාත්‍රී පුර පසළොස්වක පොහොය යනු සුපිරි සඳක සහ නිල් සඳක අසාමාන්‍ය සංයෝගයක් ඇති වන රාත්‍රියක් බව කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලයේ මහාචාර්ය චන්දන ජයරත්න මහතා පවසයි.
චන්ද්‍රයා තම කක්ෂයේ පෘථිවියට ආසන්නව සිටින විට පූර්ණ චන්ද්‍රයා ඇතිවීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස චන්ද්‍රයා අප පසුගිය කාලයේ දැක ඇති අනෙකුත් පූර්ණ චන්ද්‍රයන්ට වඩා 14%ක් විශාල වන අතර 30%ක පමණ දීප්තියකින් යුක්ත වනු ඇත.
පුර පසළොස්වක පොහොය දින වල චන්ද්‍රයාගේ ප්‍රමාණය හා දීප්තිය මාසයකින් මාසයට තරමක් වෙනස් වන්නේ පෘථිවිය වටා ඇති චන්ද්‍රයාගේ කක්ෂයේ ඉලිප්සාකාර හැඩය නිසාය. පෘථිවිය වටා චන්ද්‍රයා ගමන් කරනුයේ වෘතාකාර මාර්ගයක නොව ඉලිප්සාකාර මගකය. එහිදී පෘථිවියට චන්ද්‍රයා ලගින්ම ගමන්කරන දිනයක දී පුරහදක් ඇතිවුවහොත් චන්ද්‍රයා ඉතින් ඇති දිනකට වඩා වඩා කි.මි. 50000 ක් පමණ ලංවන බැවින් විශාලව හා වඩා දීප්තිමත්ව පෙනෙන නීසාවේන් එයට “සුපර් මූන්” හෙවත් සුපිරිසද යන නම භාවිතා කරනු ලැබේ.
2023 අගෝස්තු 31 වැනි දින පෙ.ව. 7.05 ට පෘථිවියට කිලෝමීටර් 357,344 ක් පමණ දුරකින් චන්ද්‍රයා පෘථිවියට සමීප වේ. 2025 නොවැම්බර් වනතුරු සඳ නැවතත් මෙතරම් සමීප නොවනු ඇත.
එකම මාසයක පුර සඳ දෙකක් පතිත වන විට දෙවන පුර පසළොස්වක පොහොය නිල් සඳ ලෙස හැඳින්වේ. මෙය නමක් පමණක් වන අතර සඳ සැබවින්ම නිල් පැහැයෙන් දිස් නොවේ.
ඉර බැසීමෙන් පසු අගෝස්තු 30 වැනි දින සන්ධ්‍යාවේ නැඟෙනහිර අහසේ ඔබට පූර්ණ චන්ද්‍රයා දැකගත හැකි වුවද, මෙම සුපිරි නිල් සඳ නැරඹීමට හොඳම කාලය 31 දින හිරු උදාවට පෙර පෙ.ව. 5.00 ට පමණය. මෙවිට බටහිර අහසේ සුපිරි චන්ද්‍රයා හොඳින් දැක ගත හැකි අතර ඒ ආසන්නයේම මෙ දිනවල ඉතා දීප්තිමත්ව අහසේ දිස්වන වළලු පලන් සෙනසුරු ග්‍රහයාද ඉතා චමත්කාර ලෙස ඔබට දැක ගත හැකිය. මෙම අවස්ථාව මග හැරුනහොත් මීළඟ සුපිරි නිල් චන්ද්‍රයකු දැකගැනීමට 2037 ජනවාරි දක්වා රැඳී සිටීමට සිදුවනු ඇතැයි කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලයේ මහාචාර්ය චන්දන ජයරත්න මහතා පැවසීය.
තවද සදු පෘථිවියට ලංවීම නිසා ඇතිවන ගුර්ත්වකර්ශනයේ වැඩිවීම මත වඩදිය මට්ටමේ වැඩිවීමක් ඇතිවියහැකි මුත් භූමිකම්පා, කුණාටු, සුලිස්සුලන් අතිවෙන බවට ඇති කට කථා සත්‍යයෙන් තොර බව මහාචාර්ය චන්දන ජයරත්න සදහන් කළේය.