ටෙස්ලා සමාගමත් පරදා හොඳම ඉංජිනේරු සැලසුම බිහි කළ ජාතියේ දියණිය නදීෂාගේ කතාව මෙන්න !

ඇය උස් හඬින් හඬගා කියන කතාව දෙනෙත් කඳුළින් තෙත් කළ බව ලියා තබමි. ලෝකය දිනාගත් සංකේතය බඳු සම්මානය ඉහළට එසවී ඇත. ප්‍රේක්ෂාගාරයෙන් නැඟෙන මහා අත්පොළසන් හඬ මැද රූරා වැටෙන කඳුළු දරාගෙන ඇය ප්‍රහර්ෂවත් හඬින් කතා කරන්නීය.

“මගේ රට ශ්‍රී ලංකාව..මේ සම්මානය ඒ රමණීය කුඩා දිවයිනට. අපිට නිදහස් සෞඛ්‍ය සේවය දුන්න, අපට නිදහස් අධ්‍යාපනය සරසවි අධ්‍යාපනය තෙක් ලබා දී අපව ගෝලීය පුරවැසියන් කළ මගේ රටට. ඒ රටේ මගේ ආදරණීය මිනිස්සුන්ට.”

බොහෝ දේ අහිමි වී ගිය මිනිසුන් සහිත පාංකඩ වී ගිය අභිමානයක් රහිත රටක යශෝරාවය ලෝකය ඉදිරියේ හඬා වැටෙමින් කියන මේ ගැහැනිය දෙස බොඳ වී ගිය දෑසින් බලාගෙන හිඳිමි. ටෙස්ලා සමාගම පරාදය. ලෝකයේ ඉහළම නව ඉංජිනේරු නිර්මාණ සැලසුම් 21 පරාදය. ලෝක නිර්මාණ සංවිධානය විසින් පිළිගෙන ඇති ඔස්ට්‍රේලියාවේ ගුඩ් ඩිසයින් සම්මාන උලෙළේ දී ලෝකයේ විශිෂ්ටම ඉංජිනේරු සැලසුමට හිමි සම්මානය ඇය අතේය. ආචාර්ය නදීෂා චන්ද්‍රෙස්න වේදිකාවෙන් බසින්නේ ප්‍රභූ ආරාධිත ජන රැසක මහා ගෞරවනීය මෙන්ම හැඟුම්බර ප්‍රතිචාර මැදය.  

ආචාර්ය නදීෂා චන්‍ද්‍රසේන යනු මේ දිවයිනේ ප්‍රභාව දැල්වූ සිය ගණන් විශිෂ්ටයන් අතර කෙනෙකි. එහෙත් ඇය විශේෂය. ඇය ගෙනාවේ හුදු සම්මානයක් නොව, ජාතියකට අභිමානවත් ගැඹුරක් සහිත පෞරුෂයක් බැවිනි.

ආචාර්ය නදීෂා චන්ද්‍රසේන ලෝකයේ හොඳම ඉංජිනේරු සැලසුමට හිමි සම්මානය ලබන ඔස්ට්‍රේලියානු ගුඩ් ඩිසයින් සම්මාන වැඩසටහන 1958 සිට සැලසුම් සහ නව්‍යකරණයන්හි විශිෂ්ටත්වය ප්‍රවර්ධනය කරමින් පැවතුණ ලොව දීර්ඝතම ජාත්‍යන්තර නිර්මාණ සම්මානවලින් එකකි. ඔස්ට්‍රේලියාවේ ඉහළම ජාත්‍යන්තර සැලසුම් අනුමත කිරීමේ වැඩසටහන මෙයය. මෙමඟින් කාණ්ඩ 30කට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් සහ උප කාණ්ඩ ආවරණය වන පරිදි විශේෂිත නිර්මාණ විෂයයන් 12ක් ඇගයීම් කරනු ලබයි. ටෙස්ලා සමාගමේ “ෆයර් වොල්” වැනි ඉංජිනේරු සැලසුම් සමඟ තරග කර ලෝක සම්භාවනවට ලක්වන මේ විශිෂ්ට විද්‍යාඥවරිය සම්බන්ධව අප කතා කර ඇත්තේ වරක් දෙවරක් නොවේ.

ආචාර්ය නදීෂා චන්ද්‍රසේන කවුද?

රට තුළ අන්තර්ජාතික අවධානයට ලක් වූ ව්‍යාපෘතියක් කටුනායක ක්‍රියාත්මක විය. ඒ කටුනායක ගුවන්තොටුපොළ සංවර්ධන ව්‍යාපෘතියේ දෙවැනි පර්යන්තය ඉදිකිරීමය. පාරිසරික වටිනාකම් රකිමින් සංවර්ධන ව්‍යාපෘතියක් දියත් කළ යුතු ආකාරය පිළිබඳ ලෝක ආදර්ශයක් ලෙස එය ඇගයීමට ලක් කෙරිණි.

සැලසුම් ක්ෂේත්‍රය නිර්මාණාත්මකව වෙනස් කොට සංවර්ධන කටයුතු වෙනුවෙන් කපා දැමීමට නියමිතව තිබූ රූස්ස ගස් 419ක් ආරක්ෂා කර ගනිමින් කාර්යක්ෂම ජල පරිහරණ හා බලශක්ති ඉතිරි කිරීම් ඇතුළු පරිසර හිතකාමී ආදේශක එකතු කරමින් සිදුකළ ලෝක අවධානයට ලක් වූ මේ වැඩසටහනේ ජ්‍යෙෂ්ඨ පාරිසරික විශේෂඥවරිය වූයේ ආචාර්ය නදීෂා චන්ද්‍රෙස්නය.

ජාතික සංවර්ධන ව්‍යාපෘති ගණනාවක විශේෂඥ උපදේශකවරියක් ලෙස කටයුතු කළ ඇය ගැන කලෙක සිට මේ රටේ මිනිස්සු අසීමිතව කතා කළහ. නදීෂා ඉපදුෙණ් ගාල්ලේය. අධ්‍යාපනය ලැබුවේ ගාල්ල ශ්‍රී හෘදය කන්‍යාරාමයෙන් හා කොළඹ සිරිමාවෝ බණ්ඩාරනායක විද්‍යාලයෙනි. සරසවි අධ්‍යාපනයට පිවිසෙන්නේ වාස්තු විද්‍යා පීඨයෙනි. මූලික උපාධිය හැදෑරුවේ නගර හා ග්‍රාම නිර්මාණය පිළිබඳය. මොරටුව විශ්වවිද්‍යාලයේ විද්‍යාර්ථිනියක්ව සිටින අතර, ඇය ලක්බිම පුවත්පතට සම්බන්ධ වී විදෙස් ප්‍රවෘත්ති වාර්තාකාරිනියක ලෙස කටයුතු කළාය. සරසවි අධ්‍යාපනයෙන් පසු යුද හමුදාවේ ඉංජිනේරු සේවා බළකායට අධිකාරිලත් නිලධාරිනියක ලෙස එක් වුණාය.

ඇය ගැන රටේ දැඩි සංවාදයක් ඇති වන්නේ අමෙරිකාවේ නාසා පර්යේෂණ උද්‍යානයේ පිහිටා ඇති සින්ග්‍යුලරිටි විශ්වවිද්‍යාලයේ අධ්‍යයන පාඨමාලාවක් සඳහා තෝරාගත් මුල්ම ශ්‍රී ලාංකේය කාන්තාව වීමෙන් පසුය. ඇය මේ පාඨමාලාව සඳහා තේරෙන විට මැලේසියාවේ පෙට්‍රොනාස් සරසවියෙහි සිය ආචාර්ය උපාධිය හදාරමින් සිටියාය. ඇයගේ අචාර්ය උපාධියට අදාළ විෂය ක්ෂේත්‍රය වී තිබු‍ණේ හයිඩ්‍රොලික් තාක්ෂණය භාවිතයෙන් ගංවතුර හා නාගරික කානු පද්ධතිය පාලනය කිරීම පිළිබඳවය.

නාසා සින්ග්‍යුලරිටි සරසවිය ලෝකයේ නව නිර්මාණකරුවන් තෝරාගෙන වාර්ෂිකව ත්‍රෛමාසික පාඨමාලාවක් පවත්වන්නේය. මේ පාඨමාලාවේ ඉලක්කය නව නිර්මාණවලින් ව්‍යවසායකත්වය බිහි කිරීමය. නව නිර්මාණවලින් ව්‍යාපාරයක් ආරම්භ කිරීමය. ලෝකයේ අතිශයින්ම තරගකාරී ක්‍රමවේදයකින් විද්‍යාර්ථීන් තෝරාගන්නා පාඨමාලා අතර මෙම පාඨමාලාව ප්‍රමුඛය.

පාඨමාලාව හදාරා නැවත මැලේසියාවට එන නදීෂා චන්ද්‍රසේන සිය ආචාර්ය උපාධිය සම්පූර්ණ කර ලංකාවට එන්නේ 2017 දීය. නාසා සින්ග්‍යුලරිටි විශ්වවිද්‍යාලයෙන් ලද අත්දැකීමත් සමඟ ඇයගේ නිපැයුම ස්මාට් කානුවක් විදියට වැඩිදියුණු කර ගැනීමට හැකි වී තිිබිණි. එය තාක්ෂණිකව සංවර්ධනය කර මැලේසියාවේ සේරී මංජුන් නගරයේ නියමු ව්‍යාපෘතියක් ලෙස අත්හදා බැලීමටත්, 2020 වැඩි දියුණු කළ නිර්මාණයට පේටන්ට් අයිතිය ලබා ගැනීමටත් ඇය සැලසුම් කර තිබිණි.

පසුගිය 24 වැනිදා ලෝක සම්භාවනාවට පාත්‍ර වන්නේ ඒ ඉංජිනේරු සැලසුමය. ඒ විශිෂ්ට සැලසුම සම්මානයට ලක්වීමේ කතාව අසන්නට අපි ආචාර්ය නදීෂා චන්ද්‍රසේනට කතා කළෙමු.

“ අපි ඉදිරිපත් කළේ ස්මාට් කානු පද්ධතියක්. ඉංජිනේරු අංශයෙන් තමයි අපි අපේ සැලැස්ම ඉදිරිපත් කළේ. නිර්මාණය සම්බන්ධව සියලුම දත්ත එක්ක අපි එය මාර්ගගත ක්‍රමයට ඉදිරිපත් කළා තරගයට. එයින් අනතුරුව සංවිධායකයන්ගේ ඉල්ලීම මත නිර්මාණයේ ත්‍රිමාණ සැලසුමක් ලබාදුන්නා. ඔවුන් අප සමඟ තරගයේ ඉදිරියට ගියා.

අපි ඉදිරිපත් කළ ස්මාර්ට් කාණුව අවුරුදු එකොළහක් තිස්සේ සැලසුම් වෙමින් අත්හදා බලමින් යන දෙයක්. පසුගිය සති දෙක ඇතුළත සිද්ධ වුණේ අපි අවුරුදු එකොළහක් තිස්සේ සංවර්ධනය කළ මූලාකෘතියක්, නිර්මාණයක් ලෙස සැලසුම් කරමින් සිටි දෙයක් “නිෂ්පාදනයක්” විදියට හදලා අවසන් කිරීම. ඔස්ට්‍රේලියා ගුඩ් ඩිසයින් ඇවෝර්ඩ් තරගයට ඇතුළත් වීමේ මූලික අවශ්‍යතාවක් තමයි ඒක. තරගය ජයග්‍රහණය කරනවා නම්, අපේ ආකෘතිය නිෂ්පාදනයක් විදියට එළිදක්වන්න ඕන සම්මාන උලෙළ පැවැත්වෙන දවසේ. ඉතින් අපි ඒක කළා.

අපි මේ කාණුව සති දෙකකින් අම්බලන්ගොඩ, බටපොළ සැන්මාර්ක් ආයතන පරීශ්‍රයේ හැදුවා. ඒක ඉංජිනේරු නිෂ්පාදනයක් විදිහට එලි දැක්වූවා. මේ කෙටිකාලීන මෙහෙයුම වෙනුවෙන් මගේ මිත්‍රයන් රැසක් සිය ශ්‍රමය, ධනය, කාලය සහ දැනුම වැය කරමින් මේක “වැඩක්” විදියට සාර්ථකව නිමා කරන්න උදව් කළා.

මේක කණ්ඩායමක වැඩක්. මහජන හිතසුව පිණිස ස්වේච්ඡාවෙන් නිම කළ pro bono ව්‍යාපෘතියක් ලෙස තමා මෙය නිමා වුණේ. කෝසල ඉන්ද්‍රසිරි, සහන් චතුරංග, ලක්ෂාන්, තිසුර සෙනරත්, භාතිය ජයරත්න, පිවිතිරි ජයසිංහ, දිනුෂ ශාන් තමයි මේක තමන්ගේ වැඩක් විදියට ලංකාවේ හදල ඉවර කළේ සහ උපදේශකත්වය දුන්නේ. මම ඉන්නේ ලංකාවෙන් පිට, බ්‍රිස්බේන්වල. මම දුරකතන ඇමතුම් කිහිපයකින් සම්බන්ධීකරණය කළා මිස ඊට එහා මගේ දායකත්වයක් මෙයට ලැබුණේ නැහැ. නමුත් මේ ටීම් එක ඒ වැඩේ කළා. ඒක එයාලගේ වැඩේ.”

නදීෂා කීවාය.

අන්තිමට ඔබේ කණ්ඩායම දිනුවා… මම කීවෙමි.

“නෑ… රට දිනුවා…“ ඇය සිනාසෙමින් කීවාය. ඔව්, අපි හොඳම ඉංජිනේරු සැලසුම විදිහට සම්මානිත වුණා. මේ අවසන් වටයට අංශ 32කින් නිර්මාණ 1000ක් ඉදිරිපත් වෙලා ඇති බව තරග සංවිධායකවරු කිව්වා. මේ තරගයට සමාගම් හෝ ආයතන තමයි තමන්ගේ නිර්මාණ ඉදිරිපත් කරන්නේ. ඉතින් අපට සිද්ධ වුණා සම්මාන ප්‍රදානයට කලින් “Urban Inventors” නමින් ඔස්ට්‍රේලියාවේ පර්යේෂණ සහ සංවර්ධන ආයතනයක් ලියාපදිංචි කරන්න. අපි තරග කළ ඉංජිනේරු සැලසුම් අංශය ඉතාම තරගකාරී අංශයක්. සම්මානය ලබද්දී මම හිටියේ ක්ෂේත්‍රයේ සැලසුම්කරුවන් දාහකට වඩා හිටපු උත්සවයක. උත්සවයෙන් පස්සේ මට ජූරි සභිකයෙක් මැසේජ් කරලා ඒක කිව්වා. එයා මම ස්ටේජ් එකේ කතාව කරද්දී මගේ පිටිපස්සෙන් පින්තුරයක් අරන් තිබ්බා එය මට පෙන්වන්න. ඔබ දන්නවද. අප තරග කළ සැලසුම අතරෙ ටෙස්ලා සමාගමේ Powerwall 3 කියන නිර්මාණය පවා තිබුණා.“

අපේ කෙල්ල ටෙස්ලාත් පරාද කර දිනුම්ය. මම නොනවතින කුහුලින් යුතුව අසමි. මේ සම්මානය අපට ප්‍රායෝගිකව වැදගත් වන්නේ කොහොමද?

“සම්මානයකින් ලැබෙන්නේ අගය එකතු වීමක්. එය මේ බිමේ යථාර්ථයක් කිරීම තමයි සැබෑ අභියෝගය. අපේ ඊළඟ සැලසුම තමයි ශ්‍රී ලංකාවට සහ ඉන්දියාවට ස්මාට් කානුව සහ ඒ තාක්ෂණය නොමිලයේ ලබා දීම. අපි ලංකාවේ අවශ්‍ය තැන්වලට ස්මාට් කානුව හදනවා. මේක හැම තැනටම අවශ්‍ය නෑ. කුණු හිරවෙලා වැස්සට පිටාර ගලන කානු ඇති තැන්වලටයි මේක අවශ්‍ය වෙන්නේ. ඒ හදන්නේ මේ වැඩේට කැමැත්ත ඇති අපේ මිනිස්සු එකට එකතු වෙලා, තමන්ගේ ශ්‍රමය සහ සම්පත් වැය කරලා pro bono ක්‍රමයට, “ස්වේච්චාවෙන්, මුදලක් නොගෙන”. ඒ වැඩපිළිවෙළ අපි හඳුන්වන්නේ “Build Your Own City Drain” initiative (BYOCD) නමින්.

යම් නගරයකට මේ ස්මාට් යුනිට් එක, හෝ නොන් ස්මාට්-කොන්ක්‍රීට් කානුව අවශ්‍යයි නම් ඒ නගරයේ, ඒ වැඩේට නිපුණතාව ඇති ඉංජිනේරුවරු, තාක්ෂණික නිලධාරීන්, සම්පත් සපයන්නන්, ඉදිකිරීමේ නිලධාරීන්, මේ සියලු දෙනා එකතු වෙලා ටීම් එකක් හදාගෙන, අදාළ බලධාරීන්ගේ අවසරය අරන් තමන්ගේ නගරේ ස්මාට් කානුව තමන් හදාගන්නවා. අපේ කණ්ඩායම “Urban Inventors” ටෙක්නිකල් ඩ්‍රෝවින් එකේ ඉඳන් කානුව හැදුවට පස්සේ වෙන මොනිටරින් එක දක්වා අවශ්‍ය සියලු තාක්ෂණික සහ උපදේශක සහයෝගය දෙනවා. මිනිස්සු හදන කානුව, නිසි ලෙස ක්‍රියාත්මක කිරීමෙන් පසු කවුන්සිල් එකට (නගර සභාවට හෝ ප්‍රාදේශීය සභාවට ) පවරනවා. මේ කානුව අපි ඉන්දියාවට හඳුන්වාදීම සඳහා සැලසුම් කරමින් යනවා. කොස්ටාරිකාවේ කවුන්සිල් එකක් දැනටත් අප සමඟ කතා කරමින් ඉන්නවා. ”

එය මොනතරම් උතුම් සංකල්පයක් දැයි කල්පනා කරමි. ජාතියක් ගොඩනැඟෙන ආකාරය මේ සංකල්පය තුළ ගැබ් වී ඇති අයුරු දකිමි.

“ඒ ඇරෙන්න අපි පර්යේෂණ සහ සංවර්ධන ආයතනයක් විදියට රටවල්වල ඩ්‍රේන් මැනුවල්වලට මේ ඩිසයින් එක අතුළත් කරන්න ඉල්ලීම් කරනවා සහ ඒ වෙනුවෙන් කටයුතු කරමින් යනවා. ඕක තමයි ඉදිරි අවුරුදු තුනේ වැඩපිළිවෙළ. ඒ ඇරෙන්න අපේ දිර්ඝකාලීන සැලසුම වෙන්නේ කානුවේ උඩ කොටස retrofit unit එකක් ලෙස වෙනම නිෂ්පාදනය කර වෙළෙඳපොළට ඉදිරිපත් කිරීමටයි. මේක අපි ඉතාම හෙමින් නමුත් නොනැවතී ආපු ගමනක්. ඉදිරියටත් ඒ ගමන් එහෙමම යයි.“ නදීෂා කීවාය. මම මේ ආඩම්බරකාර ගැහැනියට ගෞරවයෙන් යුතුව සවන් දී සිටිමි

අවසානයේ මම මගෙත් දෙනෙත් තෙත් කළ නොඅසා සිටිය නොහැකි ප්‍රශ්නය ඇගෙන් අසුවෙමි.

“ඔබේ අවසන් කතාව… ලංකාවේ ඉඳන් අහපු අපි හැමෝගෙම ඇස්වලට කඳුළු ආපු කතාව… ඔබ කිව්වේ අහන්න තියන ලස්සනම කතාව… ඇය මඳක් නිහඬ වුණාය.

“මට ඕන උනා මගේ රටට මගේ මිනිස්සුන්ට ස්තුති කරන්න. ඒක ඒ මොහොතේ දැනුණ බරින් මම ලෝකයට කිව්වා. එච්චරයි.

ඒ විශිෂ්ට ගැහැනියගේ චින්තනයේ බර හඳුනා ගැනීමට තවමත් උත්සාහ කරමි.

ටානියා මෝසස් (සිළුමිණ)