උමා ඔය ව්‍යාපෘතිය ඊයේ (24) විවෘත වූයේය. මෙම ජාතික ව්‍යාපෘතිය මහවැලි සංවර්ධන යෝජනා ක්‍රමයට පසු ලංකාව තුළ බිහිවන ප්‍රධානම බහුකාර්ය සංවර්ධන යෝජනා ක්‍රමය ය. මෑත ලාංකේය ඉතිහාසයේ ප්‍රබල සලකුණක් ලෙස එය ස්ථාපිත වන්නේය.
ශ්‍රී ලංකාවේ ගිනිකොනදිග වියළි කලාපයේ පවතින ජල හිඟය සමනය කිරීම සඳහා උමා ඔය ද්‍රෝණියේ අතිරික්ත ජලය කිරිඳි ඔය ද්‍රෝණියට හරවා මොණරාගල දිස්ත්‍රික්කයේ නව ඉඩම් හෙක්ටයාර 4500 කට සහ දැනට පවතින කෘෂිකාර්මික ඉඩම් හෙක්ටයාර් 1500 කට පමණ වාරි ජලය ලබා දීම, බදුල්ල, මොණරාගල සහ හම්බන්තොට යන ප්‍රදේශවල පානීය හා කාර්මික ජල අවශ්‍යතා සඳහා අවශ්‍ය ජලය ලබා දෙන අතරම වාර්ෂිකව ජාතික විදුලිබල පද්ධතියට ගිගා වොට් පැය 290 (290 GWh)ක විදුලි ධාරිතාවක් එක් කිරීම ව්‍යාපෘතියේ අරමුණ වූයේය.
ව්‍යාපෘතිය නම් කර තිබුණේ “උමා දිය ජනනී” නමිනි.
එහෙත් මේ ව්‍යාපෘතියේ නමටත් වඩා රටම කතා කළ නම් දෙකක් ව්‍යාපෘතිය විවෘත වීමත් සමග එළියට පැමිණියේය. එක නමක් දසුනිය. අනෙක් නම චුලෝචනා ය. දසුනි සහ චුලෝචනා මෙගාවොට් 120ක විදුලි ධාරිතාවක් නිෂ්පාදනය කිරීමට නියමිත උමා ඔය ව්‍යාපෘතිය යටතේ ඇල්ල කරඳගොල්ල ප්‍රදේශයේ භූගතව ස්ථානගත කර ඇති ටර්බයින යන්ත්‍ර දෙකේ නම්ය.
දසුනි සහ චුලෝචනා යනු උමා ඔය ව්‍යාපෘතියට යෝධ ශක්තියක් සැපයූ අපේ තරුණ කාන්තාවන් දෙදෙනෙකි. ඔවුන්ගේ විශිෂ්ට සේවා විලාසයට ස්තුති කිරීම සඳහා මෙම ටර්බයින දෙක ඉරාන ඉංජිනේරුවරන් ඔවුන් දෙදෙනා නමින් නම් කර තිබිණි.
දසුනි ලුවිස් මේ වනවිට කුරුණෑගල ලයිසියම් අන්තර්ජාතික පාසලේ ගුරුවරියකි. එක්දරු මවකි. කොළඹ මියුසියස් විද්‍යාලයේ ආදි ශිෂ්‍යාවකවන ඇය උමා ඔය ව්‍යාපෘතියේ විධායක තනතුරක් වූ ව්‍යාපෘති ලේකම්වරියක ලෙස සේවයට එක් වන්නේ අම්බෙනි. ඒ රසවත් අතීත කතාව දසුනි අප සමග කියමින් සිටියේය.
අහම්බෙන් සම්බන්ධ වුන හැටි
“මම උමා ඔය ප්‍රොජෙක්ට් එකට සම්බන්ධ වෙන්නේ වර්ෂ 2016 දි. ව්‍යාපෘති ලේකම්වරිය ලෙසයි මම රාජකාරි කලේ. ව්‍යාපෘතියේ මූල්‍ය පරිපාලනය, ගිනුම් කළමනාකරණය, වැටුප් ගෙවීම්, නැව්ගත භාණ්ඩතොග නිශ්කාෂණය, වගේ සියලුම කාර්යාල වැඩ කටයුතු පරිපාලනය බාරව සිටියේ මම.
2022 වනතුරු මම ක්‍රියාකාරී සේවකයෙක් ලෙස ව්‍යාපෘතිය තුළ හිටියා. ව්‍යාපෘති ප්‍රධානීන් ලංකාවෙ නැවතිලා ඉඳලා නෙමෙයි ව්‍යාපෘතියකළේ. අවශ්‍යතාවයට අනුව තමයි ඔවුන් ඇවිත් ඔවුන්ගේ විශේෂඥ සේවය සැපයුවේ. ව්‍යාපෘතියේ සම්බන්ධීකරණය ඇතුළු කටයුතුවලට පසුකාලීනව අවශ්‍යතාවය අනුව අපි සම්බන්ධ වුනා. මාත් එකක් කාර්යලයෙ වැඩ කළ අනිත් කෙනා චුලෝචනා. චුලෝචනා තරුණ දියණියක්. එයා ඒලෙවල් කරලා ප්‍රතිඵල අපේක්ෂාවෙන් ගෙදර ඉන්න වකවානුවෙ තමයි මේ ව්‍යාපෘතියට සම්බන්ධ වුනේ.
“මට අයියලා දෙන්නයි. පවුලේ බාලයා මම. ඉස්කෝලෙ ගියෙ කොළඹ මියුසියස් විද්‍යාලයට. මගේ තාත්තට ඇල්ල වැල්ලවාය පොඩි ප්‍රොපටි එකක් තිබුණා. විවාහ වුනාට පස්සේ අපිට ලොකු හීනයක් තිබුණා සංචාරක ව්‍යාපාරයට සම්බන්ධවෙලා පොඩි රෙස්ටොරන්ට් එකක් කරන්න. අපි දෙන්න ගිහින් ඇල්ලේ අපේ ව්‍යාපාරයක් පටන් ගත්තා. ඒ වෙනකොට උමා ඔය ප්‍රොජෙක්ට් එකේ වැඩ යනවා. එකේ හිටියා ඉංජිනේරු මහත්මයෙක් අශෝක කියලා. ඒ මහත්මයා එයාගේ ස්ටාෆ් එකට කෑම ගත්තා අපේ රෙස්ටොරන්ට් එකෙන්.”
“මේ අතරෙ ෆොරින් ගෙස්ට්ලත් කන්න එනවා. මං එ් කට්ටියත් එක්ක කතා කරනවා දැකලා නැවතිලා ඇහුවා මිස් මෙහෙ කෙනෙක් වෙන්න බෑ. මොකද කරන්නෙ කියලා. ඉතින් මම කිව්වා මේ අපේ රෙස්ටොරන්ට් එක කියලා.”
“ අපි ඉතින් සුහදව කතා බහ කළා. මො මමත් ඇල්ලට එන්න කලින් ඩිමෝ එකේ ඉන්ඩස්ට්‍රියල් රිලේෂන් එක්සගටිව් කෙනෙක් හැටියට, එච්.එස්.බී.සී එකේ බෑන්කර් කෙනෙක් හැටියට, ස්මාර්ට් මීඩියා එකේ නිලධාරිනියක හැටියට වැඩ කරලා අත්දැකීමක් සහිතව හිටියේ. මේ මගේ පසුබිමත් එක්ක අශෝක මහත්මයා තමයි මුලින්ම උමා ඔය ප්‍රොජෙක්ට් එකට සම්බන්ධ වෙන්න කියලා ආරාධනා කළේ. මහත්මයා ඒකට කැමති වුනේ නෑ. අපි බැඳලා ගිය අලුත. අපි දෙන්නටම ඕන උනේ මේ ව්‍යාපාරය දියුණු කරන් පාඩුවේ නිදහසේ ජීවත් වෙන්න.
“ ඒත් ඔවුන් යළි යළි ආරාධනා කළා. මේ අතර ප්‍රොජෙක්ට් මැනේජර් එක්ක අශෝක මහත්තයා ඇවිත් හස්බන්ඩ්ට කතා කරලා කිව්වා දසුනි එවන්න. එයා මෙහෙම කොටු කරන්න එපා. ඔයා කිසිම දේකයට බය වෙන්න එපා. සයිට් එකට ඕන වෙලාවක එන්න. ඔයාගෙ මැණික අපි ආරක්ෂා කරලා දෙනවා කියලා. පහුවදා අපිට එන්න කිව්වා.”
“අපි දෙන්නම එතෙන්ට ගියා. ඉන්ටර්විව් එකක් තිබ්බෙ නෑ. ප්‍රොජෙක්ට් මැනේජර් සර් හිටියා. ඉංජිනියර්ස්ලා දෙන්නෙක් හිටියා. අපි සුහදව කතා බහ කළා. පහුවෙනිදා ඉඳන් එන්න කියලා වැඩ බාරගන්න කිව්වා. හස්බන්ඩ් ටත් අනාරක්ෂිත හැඟීමක් නෑ. එයත් අවසරය දුන්නා.”
වැඩට ගිය මුල්ම දවස
පහුවෙනිදා මම වෙලාවට වැඩට ගියා. සර් මං එනවා දැක්කා. ප්ලීස් මැඩම් කම් ඉන්සයිඩ් කියලා සර්ම මාව පිළිගත්තා. ඔවුන් හරිම ලස්සන තැනක් මට හදලා තිබ්බා. මගේ ඉමේල් ලෑස්ති කරලා තිබුණා. මට තිබුණෙ වැඩ පටන් ගන්න විතරයි. පසුව ඔවුන් මුදල් පරිපාලනය ඇතුළු විශ්වාසනීය වැඩ සහිත සමස්ථ කාර්යාල පරිපාලනය මට භාර දුන්නා. ඉතාම සතුටින් සහ වගකිමකින් යුතුව අපි වැඩ කරන් ගියා.
මේ විදේශික ප්‍රධානීන් ඉතාම ආචාරශීලී මිනිස්සු. අනික කිසිම ප්‍රශ්නයක් ඇදගෙන යන්නේ නෑ. ඒ අවස්ථාවේම ඒක විසඳලා ඔලුවෙන් අයින් කරනවා. ඒ වගේම ඔවුන් රාජකාරි කරන්නේ අඳුරු බිම් ගෙවල් ඇතුළෙ. කාර්යාලයට එනකොට දහදියෙන් තෙත බරිත වෙච්චි ඇඳුම් පිටින් එන්නේ. පොඩි දෙයකටත් කේන්ති යනවා. හැබැයි ඒ රාජකාරි ස්වරූපයෙන් ඉවත් වුනාම හරිම සුහදයි. වැඩි කතා බහක් නැති මේ පිරිස නිදහසේ විනෝදකාමීව කතා බහ කරන්නේ රාජකාරි පීඩනයෙන් ඉවත් වුනාම.
මේ චර්යාවන් අපි දැනගෙන හිටියා. ඒ නිසාම ඉවසීම ප්‍රගුණ කළ යුතුව තිබුණා. ඒත් ඔවුන් එක්ක වැඩ කළ කාලය ඇතුලේ විශාල දැනුමක් අපි ලබා ගත්තා. අපිත් රාජකාරිය හරියටම කළා. එසේ නොකළා නම් ඔවුන් එක්ක වැඩ කරන්න ලැබෙන්නේ නෑ. “
දසුනි දිගටම කතා කරගෙන ගියාය. ලැබුණු මද ඉසිඹුවකින් ඇයව විමසුවෙමි.
“මේ රාජකාරි ජිවිතේ ඇතුළෙ ලබපු අමතක නොවන අත්දැකීම මොකක් ද?”
ඇය සිනාසුනාය. යලිත් හඬ අවදි කළාය.
“ ඒ අය කාන්තාවන් ටනල් ඇතුළට අරන් යන්නෙ නෑ. මම මුළු කාලය තුළම ටනල් එකට ගිහින් තියෙන්නේ අවස්ථා තුනකදි විතරයි. මුල්ම දවස තමයි දවස. අද වගේ නෙමෙයි. අන්ධ අඳුරුයි. වාහනේ ලයිට් එක විතරයි. පොඩි සද්දයක්වත් නෑ. මමයි චුලෝචනයි හොදටම බය වෙලා. මට කතා කරගන්නත් බෑ, සර්ලා පුලුවන් ඉක්මනින් වාහනය හරවන් එළියට ආවා. ඇවිත් ඇහුවෙ උඹ හුස්ම ගන්නවා නේද කියලා. සර්ලට පුදුම තරම් හිනා. ඒක තමයි අමතක නොවන පළවෙනි අත්දැකීම.
ජීවිතයේ වැඩියෙන්ම පුදුම වුන දවස
“මගේ ජිවිතේ පුදුමයෙන් පුදුමයට පත්වුන දවස එන්නේ ඊට පස්සේ. එක දවසක් සර්ලා අපි එක්ක සුහදව කතා කරගෙන ඉද්දි අපිට කිව්වා ටර්බයින් දෙක නම් කරන්නේ උඹලගෙ නම්වලින්. කැමති ද කියලා. මම මහා හයියෙන් හිනා වෙලා කිව්වා ඉතින් මරුනේ සර්… ඔහොමම දිගටම කරමු කියලා. හැමෝම මහා හයියෙන් හිනා වුනා. අපි හිතුවෙ එ් කළේ විහිලුවක් කියලා. “
“මේක වුනේ 2018 දි. කිසිම දෙයක් නොදන්වා ඔවුන් මාවයි චුලෝචනාවයි ටනල් එකේ ටර්බයින් තියන තැනට එක්ක ගියා. මේ මොන පුදුමයක් ද. අපේ නම්වලින් ටර්බයින් දෙක නම් කරලා. මට අදහා ගන්න බෑ. ඔවුන් කිව්වා මේක තමයි උඹලා දෙන්නට ස්තුති කරන විදිහ. අපිව ඉවසන් හිටියට උඹලට ගොඩක් ස්තුතියි කියලා. “
ඒත් මම කවදාවත් හිතුවෙ නෑ අවුරුදු හයක් අපේ නම් දෙක මේ විදිහටම තියේවි කියලා. අපි හිතුවෙම කාලයත් එක්ක මේව වෙනස් වේවි කියලා. “
“කවද්ද ඇත්තටම ඔයාලගෙ නම්වලින් ටර්බයින් දෙක නම් කළා කියලා දැනගත්තේ…”
“ඇත්තටම ඒක දැනගත්තේ ප්‍රවෘත්තිවලින්…” දසුනි සිනාසෙමින් කීවාය.
“ඉතින් ඊට පස්සේ මොකද වුනේ…” මම ඇසුවෙමි.
“ මොනව වෙන්නද … මෙන්න කෝල් එනවා දිගටම. නිවනක් නෑ… යාලුවො කතා කරනවා. දන්න අය කතා කරනවා. මීඩියාවලින් කතා කරනවා. එදා ඉඳන් අද වෙනකම් ෆෝන් එක කනේමයි.” ඇය යළිත් සිනාසුනාය.
“ඇත්තටම මොකක්ද හේතුව ඔයාල දෙන්නගෙ නම් දාන්න. වෙන කෙනෙකුගේ නමක් දාන්නේ නැතිව” එවර මම සිනාසෙමින් ඇසුවෙමි.
ඔවුන් ටර්බයින් එකකට දාන්නේ ෆීමේල් නමක්. මේ මුළු ප්‍රොජෙක්ට් එකේම වැඩ එක්ක හැප්පි හැප්පි හිටියේ අපි දෙන්නා විතරයි. ඒ අය එක්ක වැඩ කරන්න පහසු නෑ. හරියට තරහා යනවා. කතා බහ සිමිතයි. මේක තමයි ඔවුන් අපට ස්තුති කළ විදිහ. “
“ඒත් ඔබට උමා ඔය ආරම්භක උත්සවයට ඇරයුම් කළේ නෑ නෙ” මම විමසූ විට ඇය එක්වරම පිළිතුරු දුන්නාය.
“ අයියෝ… ඒවා මහ කම්මැලි වැඩ අප්පා…” අනතුරුව කොක්සන් සලසිමින් සිනාසුනාය.
“කැමැත්තක් තිබුණෙම නැද්ද ආරම්භක උත්සවයට යන්න….” මද නිහැඬියාවකි.
” පරා ලඟට ගිහින් ජනාධිපතිවරු දෙන්නා උමා ඔය විවෘත කරන්න යනවා බලාගෙන හිටියා…”
“ ඇත්තටම අපි මේ ව්‍යාපෘතිය ඇතුළෙ වැඩ කළ පුංචි මිනිස්සු. එකම දේ මහා ලොකු දැනුමක් අත්දැකීමක් මට මේ වැඩ කිරීම ඇතුළෙ ලැබුනා. මේක ලංකාවෙ වෙච්චි ලොකුම ව්‍යාපෘතියක්. මම මගේ උපරිම ශ්‍රමයෙන් ඊට දායක වුනා. මගේ ජොබ් එක හරියටම කළා. ව්‍යාපෘතිය පවතිනතාක් කල් කාටවත් අමතක නොවන විදිහට මාව සටහන් වෙලා තියනවා. ඒ හොඳටම ඇති. “ ඒ විචක්ෂණ ගැහැනියගෙන් සමුගතිමි.
ඒ ලෙවල් ඉවර වෙලා ප්‍රතිඵල එනකම් සිටි කෙල්ල
දසුනි සමග කියැවෙන අනෙක් නම චුලෝචනා ය. චුලෝචනා සංජීවනී ව්‍යාපෘතියට සම්බන්ධවන අවධිය වනවිට තරුණ දියණියකි. දැන් ඇය විවාහකය. චුලෝචනා ජීවත් වන්නේ වැල්ලවායට නුදුරෙනි.
ඇය උමා ඔය ව්‍යාපෘතිය සමග වූ ඇයගේ අත්දැකීම ගැන අපට කීවේ මෙවැන්නකි.
“මම ඉපදුනේ වැල්ලවායේ සියඹලාගමුවෙ. පාසල් ගියේ වැල්ලවාය මො/ජේ. එම්. කුමාරදාස මහා විද්‍යාලයට. අයියයි අක්කයි ගෙදර ඉන්නේ. මම පවුලේ බාලයා. .
මම 2016 ඒ ලෙවල් කළා. ප්‍රතිඵල එනකම් හිටියා. ඒ වෙනකොට මගේ අයියා ප්‍රදීප් උමා ඔය ප්‍රොජේකට් ඒකේ සාමාන්‍ය සේවකයෙක් විදිහට වැඩ කරමින් හිටියේ. එයා තමයි කිව්වේ ප්‍රොජෙක්ට් එකේ ඔෆීස් එකේ වේකන්සියක් තියනවා කියලා. මම ඉල්ලුම් කළා. ඔවුන් මාව තෝරගත්තා.
රැකියාවට ගියේ 2016 දෙසැම්බර්වලදි. අවුරුදු දෙකක් යනකොට රටේ ප්‍රශ්නයත් එක්ක උමා ඔය ප්‍රොජෙක්ට් එක නතර වුනා. ඊට පස්සේ සර්ලා එයාලගේ වෙන ව්‍යාපෘතියකට ගියා. ඒ එක්ක මමත් ව්‍යාපෘතියෙන් ඉවත් වුනා.
මම සේවය කළේ දසුනි මිස්ගේ සාහායිකාව ලෙස. කාර්යාලය ඇතුළේ අපි වැඩ කළා. එතන කාර්යාලීය වැඩ සියල්ල දසුනි මිස් මුල් වෙලා අපි දෙන්නම කළා.
මේ නම් දාන වැඩේ අවසන් මොහොතෙ හරි වෙනස් වේවි කියලා හිතුන නිසා අපි දෙන්නම ඒ ගැන කල්පනා කළේ නෑ. කිසිම දෙයක් නොදන්වා අපි දෙන්නම 2018 දි එතෙන්ට එක්ක ගිහින් ටර්බයින් දෙකේ අපේ නම් ගහලා තියනවග පෙන්වපු වෙලාවේ දි අපි හොදටම පුදුම වුනා. මම එදා එතන ෆොටෝ එකක් අරන් ආවා. ඒත් ඒක වෙනස් වෙලා නෑ කියලා දැනගත්තේ ප්‍රවෘත්තිවලට අපේ නම් කියද්දි. “
චුලෝචනා තවමත් ලාබාලය. දසුනි මෙන් පරණත දැක්මක් නැත. විටෙක ඇය කතා කරන්නේ දුකෙනි.
“ ඒත් පොඩි දුකක් හිතට එනවා. මගේ නම චුලෝචනා. ඉරාණ ඉංජිනේරු මහත්තුරු මගෙ නම හරියට ලියලා තියනවා. ඒත් මාධ්‍යය කිව්වේ සුලෝචනා කියලා ඒ ඉංජිනේරු මහත්තුරුන්ට උච්චාරණය කරන්න බැරි නිසා චුලෝචනා කියලා ලිව්ව වග. මගේ නම සුලෝචනා නෙමෙයි… චුලෝචනා…” ඇය පැවසුවාය.
විවෘත කිරීමේ උත්සවයට එන්න ආරාධනා කළ නැති එකට දුකයි ද?” ඇයගෙනුත් ඇසුවෙමි.
“දැනටත් ඉන්නේ වැල්ලවායෙ. උමා ඔය ප්‍රොජෙක්ට් එකට ආසන්න ගමක. මම දැනට සේවය කරන ආයතනයට ඇවිත් ආයතන ප්‍රධානියට ඔවුන් ආරාධනා කළා. මම ප්‍රොජෙක්ට් එකේ හිටිය වගවත් මගේ නමින් ටර්බයිනයක් නම් කරලා තියනවා කියලත් මම මගේ ප්‍රධානියාට දැනුම්වත් කරලා නෑ. දැනුම්වත් කරන්න මටත් ඒ ගැන හරි විශ්වාසයක් තියෙන්න එපැයි.”
“අන්තිමට මම ටීවී එකෙන් දැක්කා මගෙ නම තියනවා. අම්මට තාත්තට අයියලට හරිම සතුටුයි. “ ඇය හැඬුම්බරය.
ඇයගෙන් දසුනි ගැන ඇසුවෙමි.
“දසුනි මිස් කියන්නේ මට තවත් සහෝදරියක්. එයා මතක් වෙනකොට දුකයි සතුටුයි. මිස් මට හැම දේම කියලා දුන්නා. අපි දෙන්න කිසිම තැනකදි අමනාප වෙලා නෑ. මම මගේ ජිවිතේ ආරම්භ කරලා තියෙන්නේ මහා වැඩකට එකතු වෙලා… ඒ ගැන අසීමිත සතුටක් තියනවා.” චුලෝචනා කීවාය.
අප කළගුණ දත් ජාතියක් වි සිටියේය. ඒ දියුණු සමාජ සංස්කෘතික වටපිටාවක් මේ රටේ තිබුණු වකවානුවේය. පිරිහී වැරහැළිවුන මිනිස්සුන් සම්බන්ධ උත්තම මානව ගුණ ගැන කතා කර පලක් නැත. එහෙත් උමා ඔය ව්‍යාපෘතිය උමා ඔය තරම්ම පණිවිඩයක් දී අපට යමක් සිහි කර ඇත.