පසුගිය වකවානුවේ දී ආන්දෝලනයකට තුඩු දුන් ගම්පහ ප්‍රදේශයෙන් හමු වූ කෲඩියා සිලනිකා හෙවත් පනු කරඳ ශාකයේ අතු කොටස් කපා මුල් උගුල්වා ඇති බව වාර්තා වනවා.
ඉකුත් 2019 වසරේ දී, ඉදි කෙරෙමින් පැවති මධ්‍යම අධිවේගී මාර්ගයේ දාහතර වැනි කිලෝමීටරය (දාරලුව දුම්රිය ස්ථානයට නුදුරින්) ආසන්නයේ හමු වූ මෙම ශාකය කපා ඉවත් කිරීමට ගම්පහ කොට්ඨාසයේ වනජීවී නිලධාරීනි දේවානි ජයතිලක විසින් විරෝධතාවය පළ කිරීමත් සමග මෙම ශාකය සම්බන්ධ පුවත කරළියට පැමිණියා.
උද්ගත වූ තත්ත්වයත් සමඟ අදාළ ශාකය සම්බන්ධයෙන් එවක දී පරිසර අමාත්‍ය මහින්ද අමරවීර මාධ්‍යට ප්‍රකාශ කළේ,
මම මහා මාර්ග අමාත්‍යංශයේ ලේකම්තුමාට කතා කරලා කිව්වා ඒ කටයුත්ත නතර කරන්න. අපි පරිසර අමාත්‍යංශයත් මැදිහත් වෙලා මේ ගස ඉතිරි වෙද්දි වෙනත් විකල්ප ක්‍රමවේදයක් තියනව ද කියන එක පිළිබඳව පළවෙනියට අවධානය යොමු කරනවා. එසේ නැත්නම් මේ ගහ වෙනත් තැනක රෝපණය කරන්න අපි බලාපොරොත්තු වනවා.
යනුවෙන්. කෙසේ නමුත් මධ්‍යම අධිවේගී මාර්ගය සැලසුම් කිරීමේ දී මාර්ග සංවර්ධන අධිකාරිය විසින් ඒ සඳහා විශේෂඥයන් යොදා ගෙන පාරිසරික තක්සේරු වාර්තාවක් (Environmental Impact Assessment) (EIA) සිදුකර තිබූ අතර ඒ සඳහා ව්‍යාපෘති අනුමත කරන ආයතනය ලෙස ක්‍රියාකල මධ්‍යම පරිසර අධිකාරියේත් අනුමැතිය ලබාගෙන තිබුණා.
මේ සම්බන්ධයෙන් එවක දී පරිසරවේදියෙකු වන ආචාර්ය නීතිඥ ජගත් ගුණවර්ධන සිය Facebook ගිණුමේ සඳහන් කර තිබුණේ, (සබැඳිය)
මේ ව්‍යාපෘතිය වෙනුවෙන් කටයුතු කළ විද්‍යාඥයන් මේ ප්‍රදේශ නිසියාකාරව සමීක්ෂණයක් කළේ ද යන්න, කළා නම් ඒ ඔවුන් විසින් ද නොඑසේ නම් තුන්වන පාර්ශ්වයක් විසින් ද, නැතිනම් මේ ඉතා වැදගත් තොරතුරු චේතනාන්විතව සඟවන ලද්දේ ද යන්න ප්‍රශ්න වේ. එමගින් පෙනෙන්නේ විද්‍යාඥයන් වෙත කිනම් කෝණයෙන් බැලුවත් වරදකාරී වගකීමක් පැවරෙන බවයි. මේ වාර්තාව සකසන ලද්දේ මාර්ග සංවර්ධන අධිකාරිය වෙනුවෙන් සහ එහි අවශ්‍යතාවය මතය. එය අනුමත කරවා ගත්තේ ද ඔවුන් වෙනුවෙනි. එනිසා වගකීමේ විශාල කොටසක් ඔවුන් වෙත අනිවාර්‍යයෙන් පැවරෙනවා පමණක් නොව ශාකයත් රැකගෙන, තමන් අතින් වූ බලවත් දෝශයත් හානිපූර්ණය කරගෙන ව්‍යාපෘතිය කරන්නේ කෙසේ ද යන්න විසඳිය යුත්තේ ඔවුන් විසින් ම ය.
යනුවෙන්. කෙසේ නමුත් අදාළ ශාකය සම්බන්ධයෙන් ඉදිරි ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමේ වගකීම එවක දී මාර්ග සංවර්ධන අධිකාරියට පැවරුණු අතර එය 2021.02.10 වැනි දා මාධ්‍ය නිවේදනයක් නිකුත් කරමින් අදාළ වගකීම පැවරීම මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය විසින් ප්‍රසිද්ධියට පත් කරනු ලැබුවා.
එම නිවේදනයට අනුව උක්ත ශාකයේ තවත් කුඩා පැළෑටියක් ද අදාළ මාර්ග පථයේ මායිමේ තිබෙන බව ක්ෂේත්‍ර නිරීක්ෂණයේ දී හෙළි ව තිබූ අතර මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය ,ජාතික උද්භිද උද්‍යාන දෙපාර්තමේන්තුව, වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව සහ මාර්ග සංවර්ධන අධිකාරිය විසින් කළ ක්ෂේත්‍ර පරීක්ෂණයක් මගින් හෙනරත්ගොඩ උද්භිද උද්‍යානයේ ද මෙම කෲඩියා සිලනිකා ශාක විශේෂයට අයත් පරිණත ශාකයක් පවතින බව දැක්වුණා.
කෙසේ නමුත් අදාළ ශාකයට සිදු විය හැකි හානිය නැවැත් වීම සඳහා ඉකුත් 2021 වසරේ පෙබරවාරි 10 වැනි දා පෙරවරුවේ ජාතික භික්ෂු පෙරමුණේ මැදිහත්වීමෙන් එම ශාකය සඟ සතු කිරීමට කටයුතු කෙරුණු අතර මහජනතාව තුළ එය ප්‍රසිද්ධියට පත් වුණේ අදාළ ශාකය ‘මහණ’ කළා යනුවෙන්.
පනු කරඳ නොහොත් කෲඩියා සිලනිකා (Crudia zeylanica) යන උද්භිද විද්‍යාත්මක නාමයෙන් හැඳින්වෙන මෙම ශාකය 1868 වසරේ දී මෙරටින් මුලින් ම සොයාගෙන ඇති අතර එම ශාකයේ නියැදියක් යළිත් 1911 වසරේදී හමු වී තිබෙනවා.
නමුත් මෙම ශාක විශේෂය 1998 වසරේ සිට යළි හමුවී නැති හෙයින් වඳ වීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති ශාක සම්බන්ධ දත්ත ඇතුළත් ලෝක රතු දත්ත නාමාවලියට ද ඇතුලත් කර ඇති අතර ලෝකයෙන් වඳ වී ගිය (Extinct) ශාකයක් ලෙස එහි හඳුන්වා දී තිබෙනවා.
ඒ අනුව යමින් 2012 වසරේ දී ජාතික රතු දත්ත නාමාවලියට ද (National Red Data list) අදාළ ශාකය ඇතුලත් කර තිබුණේ වඳ වී ගිය ශාකයක් ලෙස නම් කරමින්.
තව ද අදාළ ශාකය වනසත්ව හා වෘක්ෂලතා ආරක්ෂක ආඥා පනතේ 42 වන වගන්තිය යටතේ තිබෙන viii වන උප ලේඛනයේ ඇතුලත් ආරක්ෂිත ශාකයක් වන බැවින් එය විනාශ කිරීම හෝ හානි කිරීම ද තහනම් වනවා.
– වරුණ සුරියආරච්චි –